Ongelijkheid in onderwijs
Segregatie in het onderwijs neemt toe. Het aantal middelbare scholen met hoofdzakelijk kinderen van hoogopgeleide of laagopgeleide ouders groeit. Kinderen van laagopgeleide ouders zitten op slechtere scholen, met minder bevoegde docenten, hoger ziekteverzuim en groter verloop van personeel. Kinderen van hoogopgeleide ouders ronden het hoger onderwijs veel vaker af dan die van laagopgeleide ouders. Bij gelijk IQ en gelijke CITO scores krijgen kinderen uit lager opgeleide gezinnen een lager middelbareschooladvies dan andere kinderen. Het aantal gemengde scholen in Nederland neemt af, ten gunste van categoraal onderwijs. Homogene brugklassen met gemengde niveaus, verdwijnen, de doorstroom van vmbo naar havo en van havo naar vwo stagneert.
Veel onderzoek
Uit het artikel blijkt dat er veel onderzoek is gedaan:
- De staat van het onderwijs 2016, van de Onderwijsinspectie
- Gescheiden werelden, SCP en WRR, okt. 2014
- Our Kids, een boek van Robert Putnam over ongelijke kansen voor kinderen in de VS
- A Family Affair, Intergenerational Social Mobility across OECD Countries, OESO, 2010
- Opleiding als nieuwe sociale scheidslijn, Mark Bovens
Uit die onderzoeken blijkt dat onderwijs tot de jaren '80 een emancipatiemachine was die bijdroeg aan een steeds meritocratischer samenleving. In de jaren '50 en '60 was er segregatie langs religieuze scheidslijnen: de zuilen. Binnen die zuilen konden kinderen van laag opgeleide ouders een goede opleiding genieten.
Het zijn zij die nu als hoogopgeleiden hun stempel op de samenleving drukken.
Waarom steekt de huidige generatie niet massaal de onderwijskloof over?
Vanaf de jaren '80 volgde een tijdperk van excellentie, maatwerk en een algemene individualisering. Onze kinderen werden 'mijn kinderen: iedere hoogopgeleide ouder was bezig met het eigen 'project kind'. Het lijkt erop dat het deel van de bevolking dat heeft kunnen profiteren van de open samenleving nu verantwoordelijk lijkt te zijn voor het sluiten ervan.
Michael Young voorzag deze ontwikkeling al in 1958 in zijn boek 'The rise of the Meritocracy'. Grootschalige meritocratie is een truc die je maar 1 keer uit kunt halen, schreef hij. Zij die op de sociale ladder zijn gestegen, zullen alles inzetten om hun kinderen een voorsprong te geven. De menselijke neiging is eigen kinderen op de eerste plaats te zetten, met als gevolg dat de ongelijkheid groeit.
Gescheiden werelden
Het gevolg is dat ons midden in gescheiden werelden bevinden. Hoger opgeleiden ervaren spanning tussen hun gelijkheidsidealen en hun mogelijke negatieve oordelen over de smaken en voorkeuren van lager opgeleiden. Zij zien lager opgeleiden als warm maar niet als competent. In hun sociale netwerken is weinig overlap. Mensen hebben vooral contact en gaan met name relaties aan met mensen van hun eigen opleidingsniveau. Elkaar vermijden is door maatschappelijke en technologische ontwikkelingen makkelijk geworden dan vroeger. Kinderen van hoogopgeleide ouders op witte scholen denken dat armoede alleen in het buitenland voorkomt.
Onderwijs tegen tweedeling
Veel basisscholen werken met gemengde groepen en bestrijden segregatie met verve. Schooladviezen zijn hier een aandachtspunt waaraan gewerkt wordt.
Sommige basis- en middelbare scholen lijken soms vooral bezig met het bedienen van de wensen van ouders. Zij stellen individuele excellentie nog steeds centraal en dragen daarmee bij aan een verder groeiende tweedeling. Ik pleit voor aandacht in het middelbaar onderwijs voor het tegengaan van segregatie. Middelen zijn m.i. gemengde schoolgemeenschappen, homogene brugklassen gedurende de eerste 2 jaren, voor havo-vwo de eerste 3 jaren, samenleven en samenwerken nadrukkelijk agenderen, niet alleen in gesprekken met leerlingen, ook met ouders en sturen op 'gemengde' socialisatie, ook in de bovenbouw,
Het is aan het onderwijsbestuur hierover de dialoog te starten en aan bewustwording te werken, om ons te helpen de maatschappelijke tweedeling in de kiem te smoren.
Bron: lees via deze link het hele artikel in De Groene Amsterdammer van 20 april 2016 www.groene.nl/artikel/generatie-ongelijk
