Afgelopen week sprak ik een bestuurder van een organisatie voor langdurige zorg. Er speelde een reorganisatie. De drijfveer van de reorganisatie vatte de bestuurder als volgt samen: “Hoe kunnen mijn medewerkers onze cliënten begeleiden bij hun zelfsturing als zij zelf geen ruimte hebben voor ondernemen, zelfsturing en geen eigenaar zijn van hun eigen werkproces?
Voor één van mijn opdrachten las ik nog eens het rapport over onderwijs dat Mc Kinsey eind 2013 publiceerde. Al lezende bedacht ik me dat de boodschap van het rapport in feite op de hele publieke sector van toepassing is. De boodschap heeft alles te maken met bovenstaande vraag van de zorgbestuurder.

Focus op primaire proces

Mc Kinsey schrijft dat schoolsystemen drie maatregelen tegelijkertijd moeten inzetten om de stap van ‘good’ naar ‘great’ te nemen. Het zijn drie maatregelen die geen extra geld vragen en geen structuurveranderingen vergen, maar de focus leggen op het primaire leerproces, namelijk: 1) het verbeteren van de lerarenopleidingen, 2) het professionaliseren van het leraarsvak en 3) het ontwikkelen van schoolleiders.

Leren van elkaar

De centrale boodschap is in feite schep een omgeving van ‘leren van elkaar’ en ‘life long learning’. Studenten leren van de beste leraren en kinderen, leraren leren van elkaar en bereiden samen lessen voor. Schoolleiders besteden veel meer dan nu hun tijd aan het, samen met leraren, verbeteren van lesmaterialen en om hen te coachen in de klas. Zij betrekken ouders bij het onderwijs en creëren bij de leraren een cultuur van met elkaar leren.
Mc Kinsey: “Een goede schoolleider word je niet vanzelf, dat moet je leren. In excellente schoolsystemen worden schoolleiders in staat gesteld van andere schoolleiders te leren, bijvoorbeeld door met andere schoolleiders in kleine groepen aan problemen te werken en zo ervaringen met elkaar te delen”.

De publieke sector innoveert

Leert de publieke sector wel voldoende, van elkaar en van gemaakte fouten? De komende tijd staat de publieke sector voor enorme veranderingen: de kwaliteit van onderwijs moet omhoog, de zorgvrager moet zoveel mogelijk zelfstandig zijn en participeren, welzijn vindt zichzelf opnieuw uit, samen met de burger, uitgaande van diens eigen kracht.
Een voorbeeld. Per 1 januari 2015 gaan o.a. de zorg voor jeugd en delen van de AWBZ naar gemeenten. Elke gemeente zijn in het kader van deze ‘transities’ bezig om blauwdrukken en handelingsprotocollen te produceren. Die documenten staan vol met procedures en procesbeschrijvingen; de inhoud ontbreekt. Protocollen en procedures dreigen weer leidend te worden, in plaats van de kwaliteit van het werk. Top down in plaats van bottom up.

De opgave

Dit frustreert de professionals die bezig zijn met elkaar, met ouders, burgers de opgaves waar ze voor staan samen op te pakken en vorm te geven. Het frustreert ook bestuurders die bezig zijn hun professionals ruimte te geven voor zelfsturing, leren en ondernemen. Vernieuwing in het onderwijs, de zorg en welzijn gaan om innovatie. Innovatie komt altijd van inhoudelijk gedreven professionals, bottom up.
Mijn pleidooi voor u als bestuurder in de publieke sector is:
- Focus op innovatie, niet op control
- Focus op uw primaire proces en de professionals in de buitenste schil van uw organisatie: zij die in direct contact staan met uw klant
- Maak leren van elkaar en bezinnen met elkaar enorm belangrijk in uw organisatie.

‍