Eind oktober las ik in de krant over een vreemd idee van VVD minister Blok: de oprichting van een Rijksschoonmaakdienst met als doel schoonmakers betere arbeidsvoorwaarden te bieden. Kosten zouden met 30% stijgen. Gelukkig heeft de schoonmaakbranche inmiddels aangetoond dat zij met 10% meer budget deze inbesteding overbodig maken en prima arbeidsvoorwaarden kan bieden als de prijzen niet al te zwaar onder druk worden gezet door de Rijks inkopers.
De overheid kan natuurlijk zelf – als opdrachtgever - de kwaliteit van het werkgeverschap van de schoonmaakbedrijven beïnvloeden door goede contracten af te sluiten. Contracten die duurzaam, langlopend en tegen een redelijke prijs worden aangegaan.
Als inbesteding in het regeerakkoord staat om dit soort maatregelen mogelijk te maken zie ik dat als een mogelijk teken dat inkoop gezond verstand en samenwerking in de weg begint te staan.
Zie de vreemde situaties in de thuiszorg. Zo vroeg Sensire eerder dit jaar per 1 januari 2014 ontslag aan voor alle 1.100 thuiszorgmedewerkers, omdat het onduidelijk was hoe veel gemeenten volgend jaar aan thuiszorg wilden uitgeven. Foutje van de betrokken gemeentes: de aanbestedingen waren niet tijdig afgerond.
In Zutphen pakte de keuze van de gemeente om de thuiszorg op prijs aan te besteden ongunstig uit voor alle direct betrokkenen. Hulpverleners worden fors gekort op hun salarissen en een deel van de patiënten bleef zonder zorg achter. Te zwaar sturen op prijs zorgt voor ellende voor medewerkers en cliënten, de verschraling van het product of dienst en groeiende wachtlijsten.
Ik maakte onlangs zelf mee in een aanbesteding dat de (te) late startdatum van het werk bepaald werd door de inkoopprocedure. Voor de inkoopprocedure wordt veel tijd en geld uitgetrokken, leveranciers worden vervolgens onder druk gezet binnen een te korte tijd en te laag budget hun dienst te leveren.
Gemeentebestuurders doen er goed aan met politieke keuzes hun aanbestedingen te sturen. Zo besteedt Amsterdam de thuiszorg helemaal niet meer aan. In plaats daarvan volgt de hoofdstad het Boskoop-model. Aanbieders moeten om mee te kunnen doen aan de gesprekken voldoen aan een aantal minimumeisen. De gemeente maakt bestuurlijke afspraken met thuiszorgaanbieders die vervolgens kunnen intekenen op een convenant. De gemeente Amsterdam verwacht dat dankzij deze aanpak veel nieuwe aanbieders de Amsterdamse markt kunnen betreden.
Resultaat van deze politieke keuze is betere dienstverlening en een bijdrage aan economische groei. Een mooi item voor de komende gemeenteraad verkiezingen?
