Deze blog gaat over gemeenschapsvorming. Hoe vorm je nu een gemeenschap en wie zijn ‘de gemeenschap’? Ik wil het in deze blog dichtbij huis houden. Voelt u zich actief lid van de buurt, wijk of dorp waarin u woont? Tot voor kort zou ik die vraag zelf ontkennend hebben beantwoord. Ik leef in zo'n typische wijk aan de rand van de stad, werk hard, leef het dagelijks leven met mijn gezin en in mijn schaarse vrije tijd doe ik met vrienden en familie leuke dingen. Wat ik niet zelf kan maken of regelen, koop ik of regelt de overheid voor mij. Mijn buren ken ik amper. De meest nabije groet ik en zij groeten terug. De meeste kennen mij niet, weten niet wat ik doe en wat ik kan.

Gemiste kansen

Van de gemiste kansen van mijn manier van leven in mijn buurt word ik me steeds meer bewust.

• soms koop ik dingen die van verder weg komen dan nodig: komkommers uit Kenia terwijl iemand in de buurt ze volop kweekt, schoonmaak via een landelijke dienstverlener terwijl een thuishulp een paar straten verder net werkeloos is geworden, bijles wiskunde via de school voor mijn zoon, terwijl om de hoek een gepensioneerde leraar wiskunde woont die zich eenzaam en afgedankt voelt.
• mensen in de buurt doen hetzelfde: een taxi bestellen voor een rit naar het ziekenhuis, terwijl ik best even kon rijden, maar weer een diepvriesmaaltje eten terwijl ik een grote pan erwtensoep heb gekookt, oppas regelen terwijl ik best even kon oppassen.

Doordat we talenten en mogelijkheden van mensen onze buurt niet kennen laten we een groot potentieel onbenut. Dat kost ons veel energie, milieuschade en geld.

De kracht van kwetsbaarheid

Dat het teveel geld kost vindt Vadertje Staat ook: de verzorgingsstaat is, zo weet inmiddels iedereen, onbetaalbaar geworden.Dus moet er bezuinigd worden, we gaan van verzorgingsstaat naar participatie samenleving. We praten over generalistische aanpak, over preventie, leefwereld, decentraal, kwetsbare mensen die door de meer vitale onder ons worden geholpen.

Alsof iedereen niet kwetsbaar en sterk tegelijkertijd is. We zijn veerkrachtig. Kijk maar naar deze TED talk over de kracht van kwetsbaarheid: https://www.youtube.com/watch?v=wwc9dbd_7B8

We praten over eigen regie alsof het om het individu gaat, in zijn relatie met de professionele hulpverlener.Iedereen die wel eens ziek was of zich kwetsbaar voelde, weet dat hij voor het voeren van eigen regie anderen nodig heeft. Je organiseert en coördineert je eigen leven. Daarin is dingen willen en kunnen doen, in verbinding met anderen, van wezenlijk belang.

Hoe kwetsbaarder je bent, hoe kleiner je leefwereld wordt, dus hoe meer eigen regie je voert in je nabije omgeving. Je wilt zelf in je rolstoel naar de fysio om de hoek kunnen gaan en vraagt een buurman een oogje in het zeil te houden bij je eerste pogingen. Onderweg spreek je buurtgenoten en vergeet je je eigen beslommeringen even. Bij de fysio wordt het laatste nieuws uit de krant volop bediscussieerd en trakteert een jarige op een taartje. Je wereld wordt groter, je voelt je er onderdeel van en voelt je sterker. Je hebt anderen nodig om eigen regie te kunnen voeren.

Stel je voor

Stel je voor dat we elkaar wel zouden kennen en onze talenten zouden benutten.
Wat gaat u morgen doen?Stel in onze buurt geeft ieder aan wat hij voor een ander kan en wil betekenen. In onze buurt runt Jan, werkeloos, een man met schulden en psychische problemen, de buurt- en oogsttuin. Wekelijks oogst ik er o.a. komkommers en sla, tegen vergoeding van bescheiden abonnementskosten. Jan heeft ook ideeën voor een zorg- en een energiecoöperatie. Ik denk dat ik hem kan helpen met mijn kennis over businesscases, gemeenten en organiseren. Langzamerhand wordt ik enthousiast over de opzet van een buurtsmoelenboek.

Met de opkomst van individualisme, kapitalisme en de verzorgingsstaat zijn we ons lid zijn van een lokale gemeenschap een beetje kwijt geraakt. Nu die systemen aan alle kanten tegen hun grenzen aanlopen herontdekken we het potentieel van de gemeenschap. We richten energiecoöperaties, broodfondsen, banken, zorgverzekeringen en zorgcoöperaties op, we willen invloed op aanbestedingen in het sociale domein, we vragen om burgerbegrotingen. We ontwikkelen ons van consumenten naar verantwoordelijke burgers.

Ik pleit voor het bewuster zijn voor de buurt waarin we leven en op zoek te gaan naar het potentieel. Het potentieel in jezelf en het potentieel van anderen. Dat kan op economisch vlak (waar we al doende met elkaar samenwerken en waardevolle producten of andere prestaties met elkaar tot stand brengen), op rechtsvlak (waarden en normen, hoe gaan we met elkaar om?) en op natuur-, cultureel of spiritueel vlak.

Zo is er in Spanje het dorp Marinaleda met 2750 inwoners waar geen werkeloosheid heerst. De belangrijkste werkgever van het dorp is een landbouwcoöperatie die 2650 mensen in dienst heeft. Ze verdienen allemaal 1200 euro per maand en zijn verplicht 20 dagen per jaar vrijwilligerswerk te verrichten voor het dorp. De winst van de coöperatie wordt geïnvesteerd in nieuwe banen.

Dichter bij huis, in Oldebroek heeft de gemeente al zijn vrij besteedbare budget overgedragen aan de 6 dorpen. In 2015 voor het fysieke deel en in 2016 voor het sociale deel. In 2015 is de onderhoudsachterstand van 10 jaar in 6 weken door bewoners ingehaald.

In Laarbeek is de Gezondheidsrace georganiseerd met als doel een gezonde leefstijl te organiseren (C.Walg, ‘Gezond Centraal’). De race, door inwoners zelf bedacht, gaat uit van een wedstrijd tussen teams uit de kernen van Laarbeek. Het team dat er het beste in slaagt om dorpsgenoten te stimuleren tot een gezonde leefstijl wint.

Zo wordt de buurt waarin we leven een belangrijke dimensie, naast de dimensies werk, vrije tijd en familie- en vrienden. Door kansen te benutten gaan we de noodzaak ontdekken om ons met de buurt waarin we leven te verbinden. Door dat te doen scheppen we kansen op meer werk, op lokale productie, op gezondheid en op sociale netwerken die we nu nog niet voor mogelijk houden.

Morgen ga ik met Jan praten over een glasvezelcoöperatie. Wat gaat u morgen doen?

Meer lezen?

• In de Correspondent staat een interessant artikel over Burgerbegrotingenhttps://decorrespondent.nl/3983/In-meer-dan-1500-steden-vindt-nu-een-democratische-revolutie-plaats/448701288266-25adbd18
  
• Probeer eens de buurtapp Next Door. Ik ben lid geworden, heb mijn nabije buren uitgenodigd ook deel te nemen en heb een groep van onze straat aangemaakt. We delen nu leuk en minder leuk nieuws en kunnen elkaar bereiken voor allerlei vragen.

‍